Mijn laatste project betrof een schaal van Essenhout. De diameter bedraagt 27cm en de hoogte is 7cm. De schaal zullen we zelf gebruiken voor salade. Het is ook een test. De afwerking moet daar tegen bestand zijn en de afwerking moet ook nog eens voedselveilig zijn. Daarom heb ik Osmo TopOil gebruikt. Dit product is niet alleen voedselveilig, maar zou ook bestand moeten zijn tegen ingrediënten zoals die bij een salade worden gebruikt.

Meer details over de afwerking

Je leest weinig over het gebruik van Osmo producten voor houtdraaien (in het bijzonder schalen draaien). Dat is best opmerkelijk. Binnen de meubelmakerij wordt het product juist veel toegepast. En terecht. Naast dat het voedselveilig is het mogelijk een zeer natuurlijke uitstraling te creëren. Met andere middelen heb ik dit nooit in die mate gerealiseerd. Eerder maakte ik graag gebruik van een combinatie van walnotenolie en sinaasappelolie. Dat gaf ook een lichte uitstraling, maar was net iets minder mat. Ook houtzeep heb ik geprobeerd. Houtzeep vind ik wel geschikt voor meubels, maar minder geschikt voor schalen.

Bij deze schaal heb ik 4 lagen olie aangebracht. De eerste laag was Osmo TopOil 3068 Natural en vervolgens 3 lagen 3058 Mat. Alle lagen heb ik met een doek aangebracht. De verschillende lagen zijn misschien wel de reden waarom het product minder gebruikt wordt door schalendraaiers. Schalendraaiers willen draaien en niet te lang wachten op een eindresultaat.

Design: de voet

Er valt veel te schrijven over het design van schalen en de eventuele voet. Een boek dat eigenlijk een soort van grammatica van schalenontwerp beschrijft is The Art of Turned Bowls van Richard Raffan. Het behandelt ook de voet.

Praktische overwegingen voor het ontwerp van een voet

Allereerst zijn er praktische redenen om een voet toe te voegen. Je kunt de schaal tijdens het draaien monteren aan de voet. Dat kun je doen door een verdieping aan te brengen in de voet, waar de klauwen van de chuck (hiermee zet je de schaal vast op de as van de draaibank) kunnen ingrijpen door ze uit elkaar te draaien. Of je laat de klauwen aan de buitenkant vastgrijpen. In het laatste geval zul je veelal meer aandacht moeten besteden aan het wegwerken van drukplekken van die klauwen.

Gebruik je een verdieping om de klauwen te laten ingrijpen, dan zul je aandacht moeten besteden aan het gevoel dat die verdieping en de rand je geeft als je de schaal oppakt of aangereikt krijgt. Het moet “goed voelen.” Dus niet te scherp of niet passend bij het ontwerp.

Een andere praktische reden kan zijn dat je hoogte wilt creëren tussen de schaal en het tafelblad. Zo kun je de schaal makkelijker pakken of vasthouden. Denk bijvoorbeeld aan een Japanse rijstkom.

Esthetische overwegingen bij het ontwerp van de voet

Naast de praktische overwegingen spelen er uiteraard ook esthetische overwegingen. Je kunt allerlei soorten van voeten gebruiken, al gelang het ontwerp van de schaal. Een soepele subtiele voet die een logische lijn heeft met de rest van de schaal. Vaak geeft dit een wat meer klassieke uitstraling. Of een abstracte, rechte voet, zoals bij de eerdere genoemde Japanse rijstkom. En een voet die een schaal met een parabolische lijn voldoende omhoog tilt om het diepste punt te laten samenvallen met het tafelblad. En zo zijn er nog veel meer varianten die in het eerder genoemde boek worden uitgewerkt.

Bij de schaal van dit blog heb ik de voet vrijwel geheel weggedraaid. Het voordeel hiervan is dat de voet geen aandacht vraagt, maar de schaal net een beetje laat “zweven”boven het tafelblad en daarom net iets meer laat zien van de lijn van de schaal. Dat afdraaien kost wel extra tijd en werk. Voor productiedraaiers is dat niet altijd wenselijk. Als hobbyist heb ik wat meer vrijheid, geduld en tijd. En hoewel ik de wens heb ooit te gaan verkopen wil ik dit vasthouden.