In mijn eerste twee berichten (https://ernstjaneijlers.nl/dungedraaid-schaaltje-van-nat-perenhout/ en https://ernstjaneijlers.nl/hout-werkt/) schreef ik over het natdraaien van perenhout. Je kunt hout draaien als het net is gekapt – en dus nat is – of nadat je het eerst hebt laten drogen. In beide gevallen zul je rekening moeten houden met de werking van het hout. In dit bericht behandel ik een schaal van iepenhout, waarvan het hout al gedroogd was voordat ik het ging draaien.
Voordraaien
Het hout dat ik voor deze schaal heb gebruikt heb ik gekocht. Het was een groot blok iepenhout en het was 1 van de eerste schalen die ik op mijn nieuwe draaibank heb (voor)gedraaid. Die draaibank heb ik op mijn verjaardag met veel hulp van een buurman opgesteld.
Als je een schaal van gedroogd hout draait zul je dit veelal in 2 fasen doen. Tussen beide fasen zitten enkele maanden, maar dat mag ook langer duren. Deze fasen zijn:
- Voordraaien. Je draait voor om een vochtbalans met het binnenklimaat te creëren. Ook zal er spanning in het hout vrijkomen die moet stabiliseren. Je bepaalt de vorm van de schaal en met voldoende “spek” aan zowel de buiten- als de binnenzijde draai je de schaal voor. Het advies is om voor de wanddikte zo’n 10% van de diameter aan te houden. De schaal die ik hier behandel liet in 24 uur al 3-4mm verschil zien tussen de grootste en de kleinste diameter.
- Afdraaien. De schaal krijgt de uiteindelijke vorm. Nadat de finale vorm is gedraaid, wordt deze geschuurd op de draaibank en daarna nog eens met de hand. Als laatste stap wordt het hout behandeld om te beschermen en/of om hem de uiteindelijke uitstraling te geven.
In dit bericht behandel ik de tweede fase in meer detail. Misschien een onlogische volgorde, maar in een volgend bericht zal ik ook eens dieper ingaan op de eerste fase.
In juni 2024 heb ik deze schaal voorgedraaid. De schaal heb ik vervolgens daarna met rust gelaten.
In maart van dit jaar heb ik de schaal van de plank gehaald. Het eerste wat je dan doet is aan de binnenzijde het hout weer ronddraaien. Vervolgens breng je een verdieping aan waar de klauwen in vast kunnen grijpen. Die klauwen zitten aan een chuck, waarmee je de schaal vasthoudt.
Vervolgens monteer je de schaal in die verdieping en maak je eerst de buitenzijde af. Je maakt hem rond en geeft hem de uiteindelijke vorm.
Omdat je de schaal aan de binnenzijde nog moet afdraaien, moet je hem kunnen vastgrijpen. Hier zijn meerdere methodes voor die afhankelijk zijn van de vorm die je de schaal wilt geven.
In dit geval geef ik de schaal een subtiele voet met een kleine verdieping, zodat ik hem in die verdieping kan vastmaken.
De voet zorgt er in dit geval ook voor dat de schaal visueel iets los komt van het tafeloppervlak, waardoor de vorm meer tot zijn recht komt.
Na het draaien met de beitel, ga je de schaal schuren. Als je voldoende vaardigheid hebt met een beitel kun je het schuren beperkt houden.
Dat schuren geeft veel stof die ik afvoer met een krachtige afzuiging.
De schaal is nu aan de buitenzijde klaar voor nu. Hij is omgedraaid en weer gemonteerd aan de draaibank.
Belangrijke vormaspecten bij een schaal zijn:
- Hout is een tactiel materiaal. De vorm moet uitnodigen om aan te raken en het aanraken moet altijd een “lekker gevoel” geven. Geen scherpe randen dus.
- De vorm moet je blik vangen en vasthouden. Je blik moet er als het ware ingetrokken worden.
- Als de vorm aan de binnenzijde de buitenzijde volgt levert dat meestal een saaie vorm op. Ik heb geleerd de binnenzijde groter te laten lijken dan de buitenzijde. Dat maakt het spannender.
Nadat ook binnenzijde is afgedraaid en geschuurd op de draaibank is de schaal in zijn geheel met de hand nog nageschuurd.
Vervolgens is de schaal afgewerkt met Osmo 3041 en 3062. Een product dat ik nooit eerder toegepast heb gezien in de schalenwereld, maar wel veel in de meubelmakerij. Mijn ervaring: aanrader!
De afwerking is mat gehouden om een natuurlijke uitstraling te behouden. De tekening is wel verdiept.
De schaal is af en inmiddels overhandigd aan de buurman en zijn vrouw. Qua keuze van hout, afwerking en vorm heb ik daarbij rekening gehouden met hun wensen.
Afmetingen: Diameter 35,5cm, hoogte 6,5cm. De wanddikte aan bovenzijde is ongeveer 1,5cm en bij de voet 7mm.
Geef een reactie